Keti Koti 2022
Vandaag is op vele plaatsen in het land herdacht dat Nederland 169 jaar geleden de slavernij afschafte. Dat wil zeggen: het systeem werd afgeschaft. De totslaafgemaakten zelf moesten nog tien jaar onbetaald doorwerken voor hun eigenaren, voordat ze vrij waren. Hun eigenaren kregen van de Nederlandse overheid een financiële compensatie van ƒ300,- voor elke slaaf die ze bezaten. Met als gevolg dat de plantage-eigenaren zelfs op jacht gingen naar ontsnapte slaven, de Marrons, om het bedrag maar te kunnen verhogen. De compensatie bedroeg een derde van de staatsbegroting.
De herdenking zelf, Keti Koti (verbroken ketenen), heeft een ontstaansgeschiedenis die niet altijd echt van een leien dakje ging. Vooral de beginjaren waren moeizaam. Niet iedereen zat erop te wachten, zeg maar. Maar inmiddels is de herdenking niet meer weg te denken. En groeit Nederland er steeds beter in. Met name groeit het besef wat er precies is gebeurd en hoe dat is gebeurd. En naarmate het besef groeit, groeit ook het besef dat excuses op zijn plaats zijn.
De grote steden hebben inmiddels excuses aangeboden. Vandaag heeft De Nederlandse Bank bij monde van Klaas Knot verslag gedaan van het onderzoek naar het aandeel van de bank in de slavenhandel. Een onderzoek dat leidde naar de diepe overtuiging dat ook de bank excuses moest maken. Lees hier zijn indrukwekkende toespraak. “De woorden die ik vandaag uitspreek, en de daden die ik vandaag aankondig, markeren voor De Nederlandsche Bank geen eindpunt – maar een ijkpunt.”
Ook indrukwekkend was de speech van de voorzitter van het bestuur van NinSee, Linda Nooimeer. Zij vroeg net als burgemeester Halsema aandacht voor de doorwerking van het slavernijverleden in het alledaagse leven van vandaag, in discriminatie en racisme. Ook wees zij net als Halsema op het schrijnende verschil waarmee witte en gekleurde Oekraïense vluchtelingen bij ons zijn ontvangen. En ze waarschuwde voor inflatie van de excuses die nu van alle kanten lijken te komen. “We moeten ervoor waken dat we ons niet verliezen in symboliek. Excuses mogen niet de spiegeltjes en kraaltjes van de 21ste eeuw worden. Het doel is historisch besef. Dat moet leiden tot gedragsverandering en, uiteindelijk, tot systeemverandering.”
Toch hadden velen dit jaar ook eindelijk excuses van de Nederlandse regering verwacht. Dit voorjaar werd aan het kabinet een uitgebreid onderzoek aangeboden: ‘Ketenen van het verleden’. Maar hoewel namens het kabinet minister Weerwind vandaag een ferme toespraak gaf, zaten excuses er nog niet in. Misschien moeten ze het onderzoek nog lezen. En dat bevelen we ook bij u van harte aan.
En laten we van 1 juli gewoon een officiële bevrijdingsdag maken en de verbinding met het verleden markeren, is de behoefte van velen.
