Zonder bieb ziet een plaats er best dom uit

De vraag is gerechtvaardigd wanneer zo’n foto gedateerd zal zijn. Wanneer we er vertederd om zullen glimlachen en tegen onze kindskinderen zullen zeggen: “Ach ja, zo deden we dat vroeger… dat heette een boek”.

Als zo’n jongetje niet meer uit een boek wordt voorgelezen, niet met fysieke boeken opgroeit, als hij geen bladzijden omslaat maar zwaaipt, als hij geen tekeningen in boeken kleurt en per ongeluk een scheur in een bladzijde maakt en daarvoor op z’n kop krijgt, krijgen boeken voor hem geen betekenis. Een boek kun je altijd pakken, ruiken, vasthouden, liefhebben. Een internetboek moet je altijd eerst opzoeken en zal altijd evenveel gewicht hebben als alle andere dingen die je even op internet opzoekt. Ik zou het best erg vinden als kinderen niet meer de eeuwenoude ervaring meekrijgen hoe het is om je te verliezen in een boek. Kinderen vormen hun identiteit met al hun zintuigen. Boeken vormen mede hun identiteit. Een scherm daagt weinig kinderzintuigen uit, laten we eerlijk zijn. Kijk maar eens goed naar internettende kinderen.

Overal worden in sneltreinvaart bibliotheken gesloten. Niet omdat de politiek een geniale bibliotheekvisie heeft, of er een diepere bedoeling mee heeft. Maar gewoon omdat er dom bezuinigd moet worden. Maar het sluiten van een bibliotheek betekent veel meer dan het afstoten van een collectie boeken en een gebouw en het de laan uitsturen van (onderbetaald) personeel en vele toegewijde vrijwilligers. Bibliotheken zijn in een buurt, dorp, wijk of stad het unieke en zichtbare symbool van kennis die voor iedereen op gelijke wijze door de overheid toegankelijk is gemaakt. Ze vormen voor jong en oud het startpunt van de kenniseconomie. Een plaats zonder fysieke bibliotheek laat letterlijk zien hoe dom hij is.

Het fors terugdringen van het aantal openbare ontmoetingsplaatsen – en de bibliotheek is zo’n openbare ontmoetingsplaats – gaat bovendien dwars in tegen de door de politiek, en ook door de PvdA, bejubelde idee van de participatiesamenleving. Tel daarbij op dat ook het aantal wijkcentra en buurthuizen als gevolg van bezuinigingen afneemt. En de  forse bezuinigingen op theaters en culturele centra. Kun je straks eigenlijk nog wel van een samenleving spreken als mensen uit alle lagen van de bevolking elkaar steeds minder in de publieke ruimte werkelijk kunnen ontmoeten? Leven we dan nog samen of leven we gewoon steeds meer langs elkaar heen ons eigen leven?

Het sluiten van bibliotheken betekent ook dat de programma’s voor voorschoolse educatie op die plaatsen zullen verdwijnen. Die zijn immers nauw verbonden met de boekencollecties. Niet alleen verdwijnen de programma’s, maar ook de grote kennis en ervaring, waarin de laatste jaren door de overheid financieel stevig is geïnvesteerd. Dat noem je ook wel kapitaalvernietiging. En was het niet de PvdA die hamert op zo jong mogelijk wegwerken van taal- en leerachterstanden? Nou dan!

Een commissie onder leiding van Job Cohen heeft gisteren aan het kabinet een rapport aangeboden: ‘Bibliotheken van de toekomst – Knooppunt voor kennis, contact en cultuur’. (Onder de link bevindt zich het totaalrapport, de publieksversie en het trendrapport over de bibliotheek van de toekomst.)

Het mooie van dit stukje is dat ik mijn mening met u kan delen, links erbij kan geven, en dat u als u wilt kunt reageren. De zegeningen van het internet zijn ongekend. Maar het is een duur misverstand dat kennis toegankelijk maken en delen op internet een volledige vervanging kan zijn van kennis die je opdoet via boeken in een fysieke omgeving, met mensen die er verstand van hebben. Toch schijnt minister Bussemaker echt te denken dat een digibieb een fysieke bieb kan vervangen. (En digitale colleges een levende professor; dat vindt ze ook een prima idee.)
Het NOS-journaal, gisteren in een bericht over Bussemaker die het eerste e-Book (waarom niet gewoon e-Boek?) downloadde (ook al zo’n gezond Hollands woord):

“Het gaat slecht met de bibliotheken in Nederland. Drie jaar geleden waren er nog 1000, nu zijn er nog 800. De commissie-Cohen deed onderzoek naar de toekomst van de bibliotheken.”

Maar wat het NOS-journaal er niet bij vermeldde is, dat die sluiting in de meeste gevallen een politiek besluit is geweest. En wie een e-Boek leent komt tot de ontdekking dat het na drie weken weer in het niets verdwenen is. Ach, wie flüchtig, ach wie nichtig…

Laat ik vrolijk eindigen. Kijk dan: dit was Letland vandaag! Daar hebben 15.000 burgers, mannen, vrouwen, kinderen, in Riga in een lange aandachtige en zorgzame mensenketting duizenden boeken boek voor boek met de hand verhuisd van de oude bibliotheek naar een nieuw pand. Zodat nog vele kleine Letlanders, net als ooit de kleine Jet Bussemaker, mogen opgroeien met echte boeken.

En als de liefde voor boeken eenmaal in een kind is geplant en geprent, lees dan gerust een e-Boek. Niets mis mee.