How long will I be a stranger here?

Het was bomvol, gisteren, op het partijcongres van de PvdA in Leeuwarden. Zo vol dat ik op de grond moest zitten als ik te moe werd om te staan. Er stonden enkele stevige punten op het programma, een ingrijpende wijziging op het gebied van ledendemocratie, de conceptresolutie Van Waarde, en dus ook de moties over de strafbaarstelling van illegaliteit. Dat maakte dat van heinde en verre PvdA’ers naar Leeuwarden waren getogen. Maar de kern werd gevormd door Groningers en Friezen en die hebben zoals bekend hun oude rode hart behoorlijk links zitten. Congressen hebben hun eigen dynamiek. Dit congres was nuchter, betrokken en onverzettelijk. Arm partijbestuur, arme Samsom.

Na een lange en vruchtbare discussie over alle agendapunten kwamen eindelijk de moties aan bod. De pers stroomde massaal naar de zaal. Daar waren ze voor gekomen. Reuring en scheuring in de PvdA! Lachen!

Je maakt als congresganger je eigen inschatting. De mijne was dat het partijbestuur (pb) en de fractieleider voor de Bühne en de VVD zo lang mogelijk zouden vasthouden aan de lijn “we hebben hier met uw instemming nou eenmaal voor getekend, congres, dus we draaien dit niet terug”, dat het congres de moties aan zou nemen en zich daar dus niet bij zou neerleggen en dat Samsom daarna zou zeggen dat hij zou onderzoeken hoe groot de speelruimte is om op dit punt het coalitieakkoord open te breken. Dat het congres de moties aan zou nemen bleek uit alles. Ik sprak bijvoorbeeld als afgevaardigde eerder op de dag in over de resolutie Van Waarde en eindigde met “Overigens zijn wij van mening dat illegaliteit nooit strafbaar mag zijn” en kreeg een groot applaus. Niet voor mijn bijdrage aan de resolutie, helaas, maar voor die laatste zin.

Sander Terphuis

Het presidium nam ruim de tijd voor de moties over illegaliteit. Dat was verstandig, want er waren vele insprekers. Onder wie als eerste Sander Terphuis, afdeling Den Haag, die zijn petitie – die door 7000 mensen was getekend – en de Haagse motie toelichtte. Maar ook waren er indringende en soms emotionele bijdragen van voormalig vluchtelingen, van Katinka Simonse uit Goes, beter bekend als de kunstenares Tinkebell, van PvdA’ers uit steden als Utrecht (Spekman!) en Rotterdam, waar de gemeentebesturen tegen de wens van het kabinet in voor opvang van illegalen zorgen en voor toegang tot onderwijs en gezondheidszorg. Van de ingediende moties werden er op voorhand twee door het pb overgenomen. De indieners van de overige moties lichtten toe waarom ze hun motie introkken, ten faveure van motie 41, die van Den Haag, die dus als enige overbleef. Het werd steeds duidelijker dat het congres die motie massief zou gaan steunen. Het zaad van verzet en gerechtigheid doet het goed in Friese klei.

Katinka Simonse

Het pb had intussen, in een laatste poging het tij te keren, een eigen motie ingediend. Hij werd toegelicht door Martijn van Dam namens de fractie en Hans Spekman namens het pb. Zie de link onderaan. Ik kom er eerlijk voor uit dat ik onder de indruk was van de bijdrage van Van Dam. In heldere, rustige en betrokken woorden schetste hij op welke punten de PvdA-fractie het wetsvoorstel wil bijstellen, waar het wetsvoorstel danig rammelt, welke punten ook voor de fractie onacceptabel zijn en waarom. Het congres luisterde aandachtig en zonder protest. Hij dwong bij iedereen respect af. Ook het oprechte verhaal van Spekman daarna deed dat. Maar niets kon voorkomen dat ondanks alle terechte en zinnige fractievoornemens voor het congres juist dat ene kernpunt: dat de PvdA de eigen principes zo enorm geweld aan zou gaan doen en de handtekening zou gaan zetten onder het weerzinwekkende voorstel illegaliteit strafbaar te stellen, niet te verteren was.

Martijn van Dam

De moties van Den Haag en die van het pb sloten elkaar uit. Als het congres motie 41 aannam, zou de motie van het pb niet meer in stemming worden gebracht. Motie 41 werd met slechts enkele tegenstemmen aangenomen. De opluchting golfde door de zaal. Vele mensen feliciteerden elkaar, naast mij zei een meneer: ik ben al veertig jaar overtuigd lid en kan dus gelukkig lid blijven. De pers dook en masse op die arme Sander Terphuis, die het er maar druk mee had, omdat hij ineens het gezicht van het verzet was geworden. Wat hij overigens voortreffelijk deed.

Nadat ook de overige moties waren afgehandeld, ik was toen al op de lange terugweg naar huis, deed Samsom in zijn slottoespraak alsnog met een klap de deur dicht voor de wens van het congres. Ik hoorde het toen ik thuiskwam en ik denk dat hij daarmee drie kostbare inschattingsfouten maakte. De ene is dat hij nu de indruk wekt, en o jongens je moet zo oppassen met beeldvorming, dat politiek-strategische afwegingen voor hem kennelijk belangrijker zijn dan principes. En de tweede is dat er geen speelruimte zou zijn binnen het coalitieakkoord en dit de samenwerking met de VVD zou vernietigen. Maar hoe weet je dat als je het niet eens wilt proberen? Ik kan me werkelijk niet voorstellen dat juist dit wetsvoorstel, dat evident vooral symbolisch is, op vele punten rammelt, en aantoonbaar in strijd is met mensenrechten en Europees recht, en dat bovendien nog door de senaat moet, de regering de kop zal kosten.

(gedicht Tsead Bruinja en René Knip in het plafond van station Leeuwarden)

“Kan ik nog iets voor je betekenen?”

Maar de grootste inschattingsfout zou nog wel eens kunnen zijn dat nu onherroepelijk in de beeldvorming blijft hangen dat de partijleider en partijvoorzitter van de PvdA hun eigen machtsagenda hebben. En schijt aan de leden. Mocht dat gebeuren, dan zeg ik hier op voorhand: nee mensen, dat is niet zo. Maar als het gebeurt, wat ik zeer zou betreuren, dan hebben ze het wel over zichzelf afgeroepen daar in Leeuwarden. Met Friese PvdA’ers moet je niet spotten. En met waarden, principes en ledendemocratie, zeker als dat nota bene de belangrijkste agendapunten waren op het congres, al helemaal niet.

Het woord is nu aan de Kamerfractie. Laten zij zich op deze manier door hun twee opperhoofden en de gretige media deze beeldvorming in rommelen? Kunnen ze nog voorkomen dat zij straks – onterecht – bij vriend en vijand te boek staan als plucheplakkers? Dat kan alleen nog door publiekelijk de kant van het congres te kiezen en Samsom en Spekman te negeren en dus te isoleren. Het zal mij benieuwen.

“How long will I be a stranger here?”

motie 41 (volgt)
motie pb (volgt)
toespraak Samsom
over het gedicht in het station van Leeuwarden
Tsead Bruinja
René Knip

PS. De demonstrerende sans papiers buiten mochten alleen onder politiebegeleiding binnen plassen en werden daarna het gebouw weer uitgezet. Fijn land, Nederland.